Đối Thoại Chọn Lọc

ĐỐI THOẠI CHỌN LỌC

Trong Nam Hoa Kinh, chương Tề Vật Luận, tiết 15 có bài Mộng Hồ Điệp như sau:

昔者莊周夢為胡蝶栩栩然胡蝶也自喻適志與不知周也俄然覺則蘧蘧然周也不知周之夢為胡蝶與胡蝶之夢為周與周與胡蝶則必有分矣此之謂物化.

Tích giả Trang Châu mộng vi hồ điệp, hủ hủ nhiên hồ điệp dã, tự dụ thích chí dư, bất tri Châu dã. Nga nhiên giác, tắc cừ cừ nhiên Châu dã. Bất tri Châu chi mộng vi hồ điệp dư, hồ điệp chi mộng vi Châu dư? Châu dữ hồ điệp tắc tất hữu phận hĩ. Thử chi vị Vật hóa.

Xưa Trang Châu chiêm bao thấy mình là bướm vui phận làm bướm, tự thấy thích chí, không còn biết có Châu nữa. Chợt tỉnh giấc, thì lại thấy mình là Châu. Không biết Châu chiêm bao là bướm, hay bướm chiêm bao là Châu? Châu và bướm ắt phải có tánh phận khác nhau. Đó gọi là Vật hóa.

Trong Nam Hoa Kinh, chương Ngoại Vật, tiết 2 có câu chuyện như sau:

莊周家貧故往貸粟於監河侯監河侯曰諾我將得邑金將貸子三百金可乎莊周忿然作色曰周昨來有中道而呼者周顧視車轍中有鮒魚焉周問之曰鮒魚來子何為者邪對曰我東海之波臣也君豈有斗升之水而活我哉周曰諾我且南遊吳越之王激西江之水而迎子可乎鮒魚忿然作色曰吾失我常與我無所處吾得斗升之水然活耳君乃言此曾不如早索我於枯魚之肆.

Trang Châu gia bần, cố vãng thải túc ư Giám Hà Hầu. Giám Hà Hầu viết: “Nặc. Ngã tương đắc ấp kim tương thải tử tam bách kim, khả hồ?” Trang Châu phẫn nhiên tác sắc viết: “Châu tạc lai hữu trung đạo nhi hô giả. Châu cố thị xa triệt trung hữu phụ ngư yên. Châu vấn chi viết: “Phụ ngư lai tử hà vi giả da?” Đối viết: “Ngã Đông hải chi ba thần dã. Quân khởi hữu đẩu thăng chi thủy nhi hoạt ngã tai?” Châu viết: “Nặc. Ngã thả Nam du Ngô Việt chi Vương kích Tây giang chi thủy nhi nghênh tử, khả hồ?” Phụ ngư phẫn nhiên tác sắc viết: “Ngô thất ngã thường dữ ngã vô sở xứ, ngô đắc đẩu thăng chi thủy nhiên hoạt nhĩ. Quân nãi ngôn thử tằng bất như tảo tác ngã ư khô ngư chi tứ”.

Trang Châu nghèo phải hỏi mượn lúa của Giám Hà hầu [tức Nguỵ Văn hầu]. Giám Hà hầu bảo:
- Được. Đợi tôi thu được tiền thuế của một ấp rồi tôi sẽ cho mượn ba trăm đồng. Được không?
Trang Châu giận đỏ mặt lên, đáp:
- Hôm qua, tôi đi lại đây, giữa đường nghe có tiếng gọi. Tôi ngoảnh lại thấy một con cá giếc nằm trong một vết bánh xe. Tôi hỏi nó: “Con giếc kia lại đó làm gì vậy?” Nó đáp: “Tôi là thần sóng ở biển Đông. Ông cho tôi một đấu, một thăng nước để cứu sống tôi được không?” Tôi bảo: “Được. Để tôi đi du thuyết vua Ngô và vua Việt đã rồi khi về sẽ dẫn nước Tây giang lại cứu anh, được chứ?” Con giếc nổi giận, biến sắc, đáp: “Tôi vì ra khỏi nước, không có chỗ an thân, chỉ mong được một đấu, một thăng nước để sống. Ông nói như vậy thì tốt hơn, (khi trở về) ông nên lại hàng cá khô mà tìm tôi”.

Giúp được thì giúp ngay đi, chớ có chần chờ. Nhân duyên chẳng chờ đợi ai.

Trong Trang Tử Nam Hoa Kinh, chương Liệt Ngự Khấu, tiết 13 có đoạn văn cực kì độc đáo mà người viết yêu thích vô cùng như sau:

莊子將死弟子欲厚葬之莊子曰吾以天地為棺槨以日月為連璧星辰為珠璣萬物為齎送吾葬具豈不備邪何以加此弟子曰吾恐烏鳶之食夫子也莊子曰在上為烏鳶食在下為螻蟻食奪彼與此何其偏也.

Trang tử tương tử. Đệ tử dục hậu táng chi. Trang tử viết: “Ngô dĩ thiên địa vi quan quách, dĩ nhật nguyệt vi liên bích, tinh thần vi châu ki, vạn vật vi tê tống ngô táng, cụ khởi bất bị da? Hà dĩ gia thử?” Đệ tử viết: “Ngô khủng ô diên chi thực phu tử dã.” Trang tử viết: “Tại thượng vi ô diên thực, tại hạ vi lâu nghĩ thực, đoạt bỉ dữ thử, hà kì thiên dã?”

Trang tử hấp hối. Môn sinh bàn với nhau sẽ hậu táng. Trang tử nghe được, bảo:
_ Đừng, Ta đã có trời đất làm quan quách, mặt trời mặt trăng làm ngọc bích, các tinh tú làm ngọc châu, vạn vật sẽ đưa ma ta, như vậy đồ táng ta chẳng đủ rồi sao? Còn phải thêm gì nữa?
Môn sinh đáp:
_ Chúng con sợ quạ và diều hâu rỉa xác thầy.
Tang tử bảo:
_ Ở trên mặt đất thì bị quạ và diều hâu rỉa, ở dưới đất thì bị kiến và sâu đục (đằng nào cũng vậy). Tại sao các con lại thiên vị, cướp của các loài trên mà cho các loài dưới?

Sinh kí tử qui, chung nhi phục thủy, bình đẳng tính trong muôn vật. Trước cái chết ngài vẫn vui vẻ hóm hỉnh như thế.

trở lại

xem tiếp